BIEGAS Bolesław - Zaślubiny centaurów

olej, sklejka; wym.: 51 x 40,5 cm; sygn. l. d.: "Biegas"

Cena: 89 000 PLN

Bolesław Biegas (Bolesław Biegalski)

(ur. 29 marca 1877 w Koziczynie koło Ciechanowa, zm. 30 września 1954 w Paryżu) - rzeźbiarz i malarz, przedstawiciel nurtu symbolicznego, tworzący w Paryżu,

Bolesław Biegas a właściwie Bolesław Biegalski był wśród polskich rzeźbiarzy osiadłych w Paryżu postacią wyjątkową. Urodzony w chłopskiej rodzinie, rozpoczął naukę rzeźby w latach 1895–1896 dzięki wsparciu księdza Aleksandra Rzewnickiego; lekcje pobierał u snycerza Antoniego Panasiuka prowadzącego w Warszawie pracownię sztuki kościelnej. Swe umiejętności warsztatowe rozszerzył studiując w latach 1897–1901 w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Alfreda Dauna i Konstantego Laszczki. W 1901 został wydalony z uczelni za rzeźbę "Księga życia", którą otaczała atmosfera skandalu. W tymże roku wziął udział w X Wystawie Wiedeńskiej Secesji. Dzięki stypendium warszawskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych wyjechał do Paryża, gdzie – z przerwami na wyjazdy do kraju – pozostał do końca życia.

Początkowo kontynuował studia w École des Beaux-Arts, lecz wkrótce rozpoczął samodzielną działalność artystyczną. Brał udział w Salon des Indépendants (1906–1910, 1920–1923, 1925), Salon d'Automne (1910, 1913, 1919) i Salon Société Nationale des Beaux-Arts (1902, 1908, 1913, 1926, 1927). Indywidualne wystawy artysty odbyły się w paryskiej Galerie A. Seligmann (1911, 1925), Galerie Bernheim-Jeune (1929) i Galerie Arts et Artistes Polonais (1932), oraz w londyńskiej Arlington Gallery (1930). Od 1902 prezentował swą twórczość w kręgu paryskiego czasopisma "La Plume". Swe prace pokazał ponadto w Petersburgu (1903), Kijowie (1905), Rzymie (1911) i Amsterdamie (1911).

Jego wystawy – fascynujące dla jednych i bulwersujące dla drugich – recenzowali wybitni krytycy, m.in. Guillaume Apollinaire, Émile Verhaeren, André Fontaines i Louis Vauxcelles. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Uczestniczył także w życiu artystycznym w kraju eksponując swe dzieła w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (1901, Salonie Kulikowskiego (1909) i krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (1902–1904, 1911). Pod wpływem filozofii Stanisława Przybyszewskiego tworzył alegoryczno-symboliczne rzeźby o tematyce oddającej dramat ludzkiej egzystencji. Dla stylistyki jego prac pozostających w sferze oddziaływania sztuki Gustava Vigelanda znamienne są dynamiczne formy o płomienistym zarysie i ekspresyjnie zdeformowane twarze-maski. Równoległy nurt w twórczości Biegasa reprezentowały rzeźby o syntetycznej, zgeometryzowanej formie odzwierciedlające idee Prasłowiańszczyzny. Twórca pisał ponadto utrzymane w symbolistycznej konwencji utwory literackie, poematy, powieści i utwory dramatyczne.

Malarstwo zaczął uprawiać ok. 1900 za namową Stanisława Wyspiańskiego. Inspiracje czerpał z symbolistycznej sztuki G. Moreau i A. Böcklina; wczesne prace artysty odzwierciedlają także fascynację sztuką Wyspiańskiego i dekoracyjnością falistej, giętkiej linii okresu secesji (ADAM, ok. 1907). Oryginalną formułę obrazowania wniosły jego "portrety sferyczne" będące próbą harmonijnego połączenia przestylizowanego wizerunku ludzkiego z abstrakcyjną ornamentyką, wpisania ludzkiej postaci w gęstą siatkę biegnących po łukach linii i przecinających się płaszczyzn.

Ta seria wizerunków ewokujących skojarzenia z magią i ezoterycznymi znakami, zapoczątkowana w 1918, została po raz pierwszy zaprezentowana publiczności w 1919 w Pavillon de Magny. Dekoracyjne walory dzieł oparte są na linearyzmie i "mozaikowej" kompozycji barw stłumionych, zmatowiałych, kładzionych płaską plamą ("Na powietrzu", ok. 1918; "Linia życia", ok. 1918; "Kokietka", ok. 1922/1923; "Turecka tancerka", ok. 1925) bądź intensywnych, pointylistycznie rozwibrowanych, nakładanych drobnymi uderzeniami pędzla ("Czarodziejka", ok. 1925; "Rewolucja", ok. 1932). Tajemniczy uśmiech kobiet podporządkowanych wirującym rytmom kompozycji i wyszukane gesty ich nad miarę giętkich dłoni zdradzają tajemną wiedzę okultystyczną (Tajemnica uśmiechu, ok. 1925).

W stylistyce "portretów sferycznych" utrzymane są wizerunki politycznych przywódców i dyktatorów jakie Biegas wykonał w połowie lat 1940-ych. Konwencja katykatury i satyry politycznej pojawiła się w malarstwie artysty już w 1907 (Walka rosyjsko-japońska, 1907 (m.in: Neron na polskiej ziemi, ok. 1908; Wywłaszczenie Polaków, ok. 1908). Na ok. 1918 datują się początkowe obrazy serii Tytanid i Tytanów przedstawiające zapożyczone z greckiej mitologii postacie bóstw uosabiających siły przyrody ("Taniec w jaskini", ok. 1918; "Tytanida", 1921; "Tytan mgielnej burzy", ok. 1922). Ich przestylizowane sylwety o wyolbrzymionych mięśniach świadczą o nadprzyrodzonej mocy fizycznej. We wczesnych latach 1920. Biegas stworzył cykl dwudziestu ośmiu olejnych obrazów o onirycznym charakterze i erotycznych podtekstach zatytułowany "Mistyka nieskończoności", który zaprezentował w 1925 r. w Galerie André Seligmann w Paryżu. Mistyczny nastrój i ezoteryczną symbolikę wykreował poprzez mroczną, zdominowaną czerniami i błękitem kolorystykę oraz teatralny, dramaturgiczny sposób operowania światłem wydobywającym z ciemności nocy postacie kochanków, aniołów i mitologicznych bohaterów; poetyckie skojarzenia dookreślił literackimi tytułami dzieł. Srebrzyście połyskują w tych kompozycjach smugi wodospadów, lśnią feeryczne pałace i zamki, na ciemnej tafli jezior migoczą księżycowe refleksy, zaś we wnętrzach grot i na zboczach skał jawią się płaskie, hieratyczne sylwety chtonicznych bóstw utkanych ze światła. Kontynuację "Mistyki nieskończoności" stanowiła seria "Sławni ludzie" z lat 1930-ych, ukazująca w nokturnowym otoczeniu imaginacyjne wizerunki wielkich twórców kultury, m.in. Szekspira ("Szekspir", ok. 1930), Byrona, Shelleya, Miltona i Chopina.