Leopold Lewicki (ukr. Леопо́льд Іва́нович Леви́цький) (1906 w Burdiakowce, 1973 Lwów)

akwaforta, papier, wym.: 12 x 7,7 cm (odbitka); 24,2 x 17,5 cm (papier), sygn. p. d.: "L. Lewicki" (ołówkiem); l. d. tytuł autorski: "Sprzedawca uliczny" (ołówkiem); na odwrocie zapiski proweniencyjne oraz stemple kolekcjonerskie (fot.)

Cena: 2 500 PLN

Leopold Lewicki (ukr. Леопо́льд Іва́нович Леви́цький) (1906 w Burdiakowce, 1973 Lwów) – malarz, grafik, rzeźbiarz, przedstawiciel przedwojennej awangardy, członek Grupy Krakowskiej

Urodził się 7 sierpnia 1906 r. w Burdiakowcach jako syn Polaka kowala Jana Lewickiego i Ukrainki, Olhi z domu Bluss. Uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Czortkowie, a po jego ukończeniu w 1925 rozpoczął studia na wydziale prawa prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, które jednak przerwał zapisując się na studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Początkowo studiował rzeźbę u Ksawerego Dunikowskiego, potem grafikę u Józefa Mehoffera i malarstwo u Władysława Jarockiego. Kontynuował studia w Paryżu 1930/1931 w paryskiej filii Akademii, kierowanej przez Józefa Pankiewicza. W czasie pobytu w Paryżu skrystalizowały się jego lewicowe poglądy. Został wydalony z Francji w roku 1931 za udział w demonstracji pod Ścianą Komunardów na cmentarzu Père-Lachaise organizowanej przez Francuską Partię Komunistyczną.

Po powrocie do Polski kontynuował studia na ASP w Krakowie u rektora Fryderyka Pautscha. Już w czerwcu 1932 r. doszło między władzami uczelni i częścią studentów do konfliktu o umieszczenie jego prac w dorocznej wystawie uczelnianej. Tego samego dnia został aresztowany za stworzenie grafik o treści anty­religijnej i antypaństwowej. Zwolniony z aresztu w lipcu, w listopadzie został relegowany z uczelni, ale też otrzymał wraz z dwoma innymi relegowanymi studentami wystawę w gmachu Związku Powszechnego Artystów Plastyków w Krakowie a w grudniu został przyjęty do ZPAP.

Został członkiem Grupy Krakowskiej, którą współtworzył ze swoimi przyjaciółmi Jonaszem Sternem i Henrykiem Wicińskim, tworząc ostatnią generację przedwojennej awangardy. Grupa Krakowska, jedno z najciekawszych polskich ugrupowań  artystycznych XX w. formalnie zawiązała się w 1933, a jej członków w większości studentów krakowskiej ASP połączyły ich wspólne przekonania, krytyka akademickich metod nauczania, zainteresowanie europejską i polską sztuką awangardową, a także zaangażowanie polityczne. Oprócz Lewickiego trzon grupy   tworzyli: Aleksander (Sasza) Blonder, Berta Grünberg, Franciszek Jaźwiecki, Maria Jarema, Adam Marczyński, Stanisław  Osostowicz, Bolesław Stawiński, Jonasz Stern, Eugeniusz Waniek, Henryk   Wiciński i Aleksander Radziewicz-Winnicki. Ponieważ Grupa sympatyzowała z komunizmem (Lewicki był aktywistą Komunistycznej Partii Polski), Lewicki i jego koledzy byli represjonowani przez Policję.

Jako członek Grupy miał trzy wystawy swoich dzieł: w gmachu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie (1933 r.), w Liceum Krzemienieckim w Krzemieńcu Wołyńskim (1934 r.) i siedzibie ZPAP w Krakowie (1935 r.), a w 1936 r. jego prace zakwalifikowano do wystawy zbiorowej w warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki.

W swoim malarstwie i  twórczości graficznej czerpał z puryzmu, futuryzmu i ekspresjonizmu czy prac Paula Klee i George'a Grosza. Tworzył obrazy o radykalnej tematyce społecznej, ale także wielopłaszczyznowe kompozycje abstrakcyjne.

W 1935 r. zamieszkał w Czortkowie i wkrótce został aresztowany w związku ze śledztwem prowadzonym przeciw członkom Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy oraz KPP. Zwolniony pół roku później, m.in. po apelu krakowskiego oddziału ZPAP, w 1936 r. zamieszkał we Lwowie.

W styczniu 1937 r. zorganizowano wystawę prac jego i Stanisława Osostowicza w ZPAP we Lwowie, gdzie doceniono jego grafiki, ale miesiąc później znalazł się wśród 30 lewicujących artystów, których usunięto z krakowskiego ZPAP pod pretekstem zalegania ze składkami, zaś w marcu ZPAP przystąpił do Obozu Zjednoczenia Narodowego.

Po wrześniu 1939 został przewodniczącym rady miejskiej Czortkowa, potem dziennikarzem w regionalnej gazecie „Nowe Życie”, pracował także w miejscowym Domu Armii Radzieckiej. Po agresji niemieckiej ewakuowany do Azji Środkowej, w rejonie Samarkandy, gdzie pracował jako nauczyciel i członek batalionów budowlanych. W 1944 r. zamieszkał znów we Lwowie, od tamtej pory tworzył w stylu socrealizmu malarstwo sztalugowe i dekoracyjne, rzeźbę oraz grafikę, a głównie drzeworyty i linoryty, działał również w związku plastyków. Po wojnie jego prace wystawiano w wystawach poświęconych sztuce polskiej i ukraińskiej, m.in. w Warszawie (1955, 1956, 1962, 1966), Lwowie (1949, 1957), Berlinie (1961), Moskwie (1951) i San Francisco (1963).

W roku 1970 został mianowany Zasłużonym Artystą Ukraińskiej Republiki Radzieckiej.

Zmarł 14 maja 1973 r. we Lwowie i został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.